Op enkele dagen na is het 4 jaar geleden dat de Grieken zich in het referendum van 5 juli 2015 uitspraken tegen de oekazen van de Trojka. Met een massaal OXI (meer dan 61% Neen bij een opkomst van 62%) gaven ze te kennen geen nieuwe ‘steun’ van de Europese instellingen en het IMF te willen om het aan de Franse, Duitse en andere banken door te storten.

De leidende kring rond Syriza-leider en premier Alexis Tsipras legde het referendum naast zich neer en stemde in met het derde ‘memorandum’. Het Syriza-programma, de kiesbeloften, het referendum en de hoop van de Grieken werden de grond ingeboord. Tijdens nachtelijke zittingen keurde het parlement de ‘hervormingen’ goed, duizenden bladzijden ‘structurele hervormingen’ die de parlementariërs niet eens hadden gelezen.

Het hoeft dus niet te verbazen dat de Griekse rechterzijde, met name Nea Dimokratia, tijdens de voorbije verkiezingscampagne genoeg had aan één slogan: Tsipras leugenaar. Natuurlijk, de ene leugenaar verwijt hier de andere dat hij liegt. Terecht kopt de Volkskrant: “Partij die Griekenland in de crisis stortte, wint verkiezingen”.

Triest schouwspel

Maar het trieste schouwspel van een linkse partij die hetzelfde kiezersbedrog pleegt als de rechtse voorgangers zet dubbel kwaad bloed. Volledig volgens de voorspellingen verloor Syriza gisteren bij de vervroegde verkiezingen (die het zelf had uitgeschreven) haar meerderheid. Het rechtse Nea Dimokratia (ND), Europees aangesloten bij de christendemocratische Europese Volkspartij, nam ook al bij de Europese verkiezingen haast tien procentpunten voorsprong op Syriza, en wint nu met grote afstand (8%) de parlementsverkiezingen. ND-leider Mitsotakis wordt de nieuwe premier, met zijn 158 van de 300 zetels hoeft hij zelfs geen coalitie te vormen om een absolute meerderheid te hebben in de Vouli, het Grieks parlement.

In onderstaande tabel de definitieve uitslag 2019 vergeleken met die van 2015. De geringe deelname, niettegenstaande er stemplicht is, getuigt niet van veel geloof in de Griekse ‘democratie’; de opkomst van 57% lag in ieder geval een stuk lager dan bij het OXI-referendum van 5 juli 2015…

De grote discrepantie tussen percentage en zetelaantal bij de winnende partij is het gevolg van een ‘bonus’: de partij die het meest stemmen behaalt krijgt er 50 (van de 300) zetels gratis bij! In januari 2015 was de bonus voor Syriza, nu gaat die naar Nea Dimokratia.

De partijen die de kiesdrempel van 3% niet haalden, zijn niet vermeld. Het betreft o.a. ‘Weg naar Vrijheid’, de partij die gewezen parlementvoorzitster Zoe Konstantopoulou oprichtte als reactie op de capitulatie van haar partij Syriza (1.46%), en ‘Volkseenheid’ (Laïkí Enótita), partij eveneens door linkse Syrizanen o.l.v. Lafazanis opgericht na de capitulatie (0.28%), of nog Antarsya (0.41%). Het meest verheugende is hier wel dat de nazi’s van Gouden Dageraad niet meer in de Vouli vertegenwoordigd zijn.

Niet van de kaart geveegd

Men kan opmerken dat Syriza nog steeds een grote electorale aanhang heeft en met zijn 31,5% niet van de kaart geveegd is. De partij is niet ineengestort zoals dat met het sociaaldemocratische PASOK gebeurde. En geen van de linkse afsplitsingen van Syriza (Konstantopoulous Weg naar Vrijheid, Lafazanis’ Volkseenheid) kon zich opwerpen als de eigenlijke erfgenaam van de linkse partij.

Volgens de linkse politoloog Kouvelakis is de basis van Syriza echter grondig gewijzigd, en heeft vooral de jeugd zich afgekeerd van de partij. Al bij al haalt de nieuwe partij Mera25 (Varoufakis) na een uiterst korte campagneperiode met 3,44% een behoorlijk resultaat, en lijkt erin geslaagd te zijn zich als het meest geloofwaardige electorale alternatief voor Syriza op te werpen. Maar hoe men ‘links’ ook definieert, qua zetelverdeling heeft rechts in de Vouli een groot overwicht. Het verzet tegen verdere sociale afbraak zal – zoals steeds trouwens – in de eerste plaats door sociale mobilisatie moeten op gang getrokken worden.

Wie is de nieuwe premier?

Kyriakos Mitsotakis heeft alles om zijn Europese collega’s vertrouwen in te boezemen. Macron-achtig voorkomen, gedroomde schoonzoon voor deftige rechtse families, papa Konstantinos leidde indertijd ook al Nea Dimokratia en was ook al eerste minister. Net als Macron ervaring in de financiële sector: financieel analist bij Chase Bank in Londen, paar jaar bij McKinsey, investment officer bij Alpha Ventures,…

Misschien ging hij soms iets te ver in de richting van uiterst rechts, zoals het nationalistisch gestook tegen de overeenkomst rond Macedonië, of de keuze van de uiterst rechtse Adonis Georgiadis als vicevoorzitter van ND. Maar dat is politiek; Mitsotakis wil vooral de economie aanpakken. In zijn woorden: met de pletwals alle obstakels voor het doen van business uit de weg ruimen. Als minister van administratieve hervormingen in 2014 plande hij het ontslag van 15.000 ambtenaren, maar werd hij gedwarsboomd door de verkiezingen die Syriza aan de macht brachten.

Mitsotakis krijgt meteen goede raad uit Brussel: vandaag 8 juli zal de Eurogroep (ministers van financiën van de eurozone) zich buigen over de Griekse economie.

Herman Michiel is actief bij Ander Europa. Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Ander Europa.