Wie binnenkort naar Brussel gaat kan het nieuwe Mima aan de Henegouwse Kaai eens bezoeken. Het museum noemt zichzelf het eerste museum voor Urban Art in Europa. Die claim hebben we nog niet gecontroleerd, maar zeker is dat er momenteel een fijne tentoonstelling loopt over protestposters tussen 1968 en 1973, onder het motto ‘Get Up, Stand Up’.
Dankzij de techniek van de zeefdruk kon iedereen in die jaren plots snel en goedkoop posters maken. Tot dan werd zeefdruk enkel gebruikt voor het bedrukken van textiel. In de roerige jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw ontwikkelde zich met zeefdrukken een geheel eigen taal en stijl, die in gans de Westerse wereld door maatschappelijke bewegingen gedeeld werd. Je zou het kunnen vergelijken met sociale media vandaag, behalve dat in die tijd Google al te heftige taal niet uit de lucht kon halen en dat het samen bedenken, drukken en verspreiden van posters misschien toch een ander sociaal proces is dan het delen van een hashtag. Maar het doet er wel aan denken.
Heftige taal
Als je de tentoonstelling doorloopt lijkt het dat in die jaren protest en kritiek heftiger, scherper en agressiever geformuleerd werden dan nu. Of is dat maar een indruk? Het straalt allemaal meer energie uit dan de vandaag dikwijls al te gepolijste en beschaafde vormen van maatschappijkritiek. Toen was de vijand nog echt de vijand. Discussies over uitbuiting, discriminatie en milieuvernietiging worden vandaag softer aangepakt, in elk geval door links, dat toen niet bang was buiten de lijntjes te kleuren.
De tentoonstelling zegt ook iets over kunstenaars en engagement: in die jaren had je een directe wisselwerking tussen min of meer professionele kunstenaars die de beeldtaal ontwierpen (dikwijls revolterende kunstacademies), activisten die zich de nieuwe beeldtaal eigen maakten, en brede massabewegingen.
Melancholie?
De tentoonstelling roept gemakkelijk melancholische gevoelens op. Ook in die jaren gebeurden weliswaar verschrikkelijke dingen (Vietnam, Pinochet, Biafra, de afslachting van studenten in Mexico, milieurampen, …), maar er was vooral ook massaal verzet dat blaakte van hoop en zelfvertrouwen. Vandaag liggen de kaarten anders. Toch kan je uit de beelden van toen ook hoop putten. Waarom zouden de mensen die energie en het vertrouwen in eigen kunnen niet terugvinden?
Voor de toeristen
Let op: verwar het Mima niet met Kanal – Centre Pompidou, ook nieuw, ook gelegen aan de kaaien, ook gewijd aan hedendaagse kunst, maar gevuld met wat belegen afdankertjes van het Centre Pompidou: een mooi voorbeeld van de globalisering van musea, en hun rol in het City Merchandising die onze binnensteden kapot maakt.
Mima, Henegouwse Kaai 39-41, 1080 Molenbeek.
Get Up, Stand Up loopt nog tot 30 september 2018.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Grenzeloos.
