Door Ewout van den Berg

Het nieuwe Nederlandse kabinet belooft een gigantische overheveling van welvaart van werkende mensen naar bedrijven en de rijken. Als links geen brede tegenbeweging bouwt die de confrontatie met dit beleid durft aan te gaan, zal extreem-rechts zijn imago als ‘oppositie’ verder versterken.

Het lag niet aan de economische programma’s van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie dat de formatie zo lang duurde. De partijen vinden elkaar feilloos in een regeerakkoord dat een klassenoffensief is waarbij werkende mensen, ouderen, uitkeringsgerechtigden en wajongers de prijs betalen voor de winsten van bedrijven en vermogens van de rijken. Het kabinet zet vervolgens nationalisme in om deze groeiende tegenstellingen te verhullen en vluchtelingen om de aandacht er van af te leiden.

De verlaging van de winstbelasting en afschaffing van de dividendbelasting kost de staat in totaal 4,7 miljard euro. Om dit te kunnen betalen wordt het laagste btw-tarief met drie procentpunt verhoogd: een belasting die werkende mensen en de armsten het hardste treft. Zij geven een groter gedeelte van hun inkomen hieraan uit.

Dit kabinet vertrapt de menselijkheid van vluchtelingen verder. Voor het belangrijkste gedeelte van hun procedure wordt hen de toegang tot de rechtsbijstand ontzegd en ze worden in ieder geval twee jaar van sociale voorzieningen uitgesloten. Christelijke partijen die hun mond vol hebben over naastenliefde gaan akkoord met de invoering van een apartheidsstelsel dat een precedent schept om vervolgens ook andere groepen te kunnen disciplineren (uitkeringsgerechtigden, ex-gedetineerden, enz.).

Ook bevestigt Rutte-III al sinds de presentatie zijn wit – mannelijke bias, met slechts zes vrouwelijke Ministers en tien mannen. Het eerste dieptepunt in het publieke debat was toen Mark Rutte zelf Geert Wilders een vrouw noemde die niet bemind wil worden. Linkse Kamerleden benoemden dit terecht als seksisme. En ondanks dat Minister Schippers zich sterk maakte voor de abortuspil, schrapt Rutte deze nu alsnog. Dit lijkt mede ingegeven door de aanwezigheid van de ChristenUnie in het kabinet, en voorspelt weinig goeds voor vrouwenrechten de komende jaren.

Tot slot biedt het kabinet geen antwoord op de toenemende klimaatchaos. Zoals Jelmer Mommers schrijft in een vernietigend stuk voor de Correspondent blijven kolencentrales niet alleen voorlopig open, maar vestigt het kabinet bovendien haar hoop op de niet-werkende en erg dure opslag van CO2. De subsidies aan de bedrijven die hiermee gemoeid zijn, zullen wel haar weg vinden naar onze energierekening.

Volgens het kabinet stijgt onze koopkracht, maar het FNV laat zien dat dit komt doordat de neoliberale modellen van dit kabinet rekening houden met een loonstijging van 3,1 procent en een inflatie van maximaal 2,2 procent. Alsof bedrijven en regering uit zichzelf de lonen zullen verhogen – en de lastenverzwaringen niet grotere gevolgen kunnen hebben!

Kritiek

De drie grote partijen op links lanceerden deze week onder de noemer ‘mensen boven multinationals’ een tegenbegroting. Hierin laten ze zien hoe een socialer akkoord eruit ziet: goede publieke voorzieningen, betaalbare woningen en een klimaatbeleid dat meer in lijn ligt met de urgentie van dit moment. Dit is een erg goed begin.

Net zoals de petitie tegen de BTW-verhoging die de partijen eerder lanceerden. Binnen twee dagen werden er meer dan 50.000 handtekeningen opgehaald. De petitie wordt ondertussen gesteund door een tiental maatschappelijke organisaties. Mooi! De FNV is ook erg kritisch over het regeerakkoord en kondigde aan in het offensief te gaan. De komende maand worden er door het hele land regiobijeenkomsten georganiseerd.

Maar met alleen retoriek of electorale samenwerking zoals in Amsterdam gaan we er niet komen. Dat het debat zo ver naar rechts is opgeschoven, is namelijk het resultaat van een links dat zich jarenlang ‘pragmatisch’ heeft opgesteld. Dat links had geen fundamenteel probleem met het opzetten van concentratiekampen voor vluchtelingen in Turkije en Griekenland, het invoeren van een schuldenstelsel voor studenten of met lokaal samen besturen met neoliberale partijen.

Docenten een voorbeeld

Alleen een toename van verzet, protest en stakingen kan de machtsverhoudingen weer naar links verschuiven. Als de brede maatschappelijke coalitie de btw-verhoging daadwerkelijk wil stoppen zoals ze belooft, dan is er meer nodig dan alleen een petitie. Als de vakbondsleiding echt in het offensief wil dan moet zij breken met de polderlijn van het gefaseerd inleveren van sociale verworvenheden. Het beeld van de aftrap van de campagne tegen het kabinet was tekenend. De zaal was met 150 kaderleden uit verschillende sectoren goed gevuld. Maar leden werden tijdens de eerste bijeenkomst overspoeld met informatie, er was amper ruimte voor de zaal om te reageren en een actieperspectief ontbrak. Een offensief dat als alternatief wil dienen voor Rutte III heeft handen en voeten nodig, maar bovenal tanden.

Hierbij kunnen we een voorbeeld nemen aan de basisschooldocenten. Met één uur en een dag staken, dwongen zij het kabinet een slordige 700 miljoen euro toe te zeggen. Dit is een stap in de goede richting, maar niet genoeg. Om vervolgacties te laten slagen, zoals de aangekondigde tweedaagse staking in november, is solidariteit nodig vanuit de vakbond als geheel.

De acties in het onderwijs kunnen een opstapje zijn naar het oprichten van lokale actiecomité’s die vakbondsleden, linkse partijen en maatschappelijke organisaties samenbrengen. In de eerste plaats om de krachten te bundelen voor de algemene loongolf die nodig is zodat wij er het komende jaar niet op achteruit gaan (en de koopkrachtplaatjes van Rutte III wel kloppend blijken!). En hiernaast om ons klaar te maken voor een nieuwe aanval van het bedrijfsleven om zeggenschap te krijgen over ons uitgestelde loon: de pensioenen.

Gevaar

De prijs is hoog als links nalaat om de woede tegen dit beleid naar de straat te vertalen, zeker als dit gepaard gaat met een nieuwe fase in de wereldwijde crisis. Nu al zien we hoe het extreem-rechtse Forum voor Democratie in peilingen is gegroeid van 2 naar 8 zetels en hoe zij probeert met moslimhater Nanninga een voet tussen de deur te krijgen in Amsterdam. De groeiende sociaal – economische onzekerheid is een rijke voedingsbodem voor hun politiek van haat.

Links staat dus voor een taak om zowel de strijd aan te gaan tegen de zondebok – politiek door linkse partijen, organisaties en vakbonden samen te brengen met migrantengemeenschappen, LHBTQI+-ers en vrouwen. En tegelijk moeten we het verzet organiseren tegen de groeiende ongelijkheid en voor het behoud van goede en toegankelijke publieke voorzieningen voor iedereen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.