De kans bestaat dat in 2024 een nieuwe politieke partij het electorale terrein betreedt: Vista. Initiatiefnemers zijn Jan Wostyn en Tom Garcia en hun opvattingen wortelen in de groep Vlinks die zich Vlaams en progressief noemt. Vlinks zelf heeft een verleden op een terrein waarin in een ver verleden ook de Werkgroep Arbeid actief was: Vlaamsgezind en progressief. Men was actief in de vakbeweging en schaarde zich achter initiatieven die in Vlaamse nationale kringen niet op enige sympathie konden rekenen, zoals de veroordeling van racisme.
Heeft zo’n nieuwe partij enige kans op het electorale terrein door te dringen, vragen de politieke commentatoren zich af? Zal zij een aantal werknemers uit het vangnet van uiterst rechts kunnen bevrijden? Vista heeft geen draagvlak van enige omvang en heeft daarbij af te rekenen met Vooruit. De media twijfelen over de kansen van Vista. Maar het is mij hier niet te doen om de electorale kansen van Vista, maar wel om een principieel standpunt: kan Vista als zodanig een bijdrage leveren aan het indijken van het Vlaamse nationalisme in zijn twee gedaanten, het neoliberale (N-VA) en het extreemrechtse (VB)?
Hoewel Wostyn en Garcia niet als nationalisten afgeschilderd willen worden, stel ik mij de vraag waarom ze het dan hebben over een “Vlaamse identiteit” waarvan niemand weet waaruit die essentieel, ik zeg wel essentieel bestaat. Vista deelt bovendien het (burgerlijke) “vooruitgangsdenken”, is pro kernenergie en eventueel voor een vermogensbelasting, een oud sociaaldemocratisch stokpaardje dat het sociaalliberalisme ingeslikt heeft. Maar blijkbaar kan Vista zich niet losmaken van de Vlaamse Beweging die overbodig is geworden in het gefederaliseerde België en bovendien het beheer van haar eigen gebied Vlaanderen hindert zoals in de Covid crisis is gebleken. En als die Vlaamse beweging toch nog een functie heeft dan kan dat enkele de totale afbraak van de Belgische staat zijn. Dat Wostyn en Garcia geen afstand kunnen nemen van dit nationalistisch substraat blijkt in hun verwijzing naar wijlen de Volksunie: “De grote doorbraak van de Volksunie kwam er pas toen een duidelijk sociaalprogressief programma werd opgesteld”. Maar waarom is de VU dan ter ziele gegaan?
Belangrijke fracties van de economische en financiële elites zijn voorstander geworden van een autoritaire politiek. Een nieuw soort fascisme is in aantocht. De elites hebben af te rekenen met diverse crises: de economie, het klimaat en het milieu dreigen mensen in opstand te brengen en daartegen zal de parlementaire geen weerstand kunnen bieden. Tegen het autoritaire gevaar heeft Vista weinig of niets in te brengen, net zomin als de traditionele linkerzijde. Radicaal-links is klein. Maar het pessimisme van het verstand is op zoek naar een middel om tot optimistische daden over te gaan.
