Komende dagen willen we op deze website verder een forum bieden aan activisten en sociale bewegingen om hun kijk op de nieuwe regering en het regeerakkoord te geven. We nodigen al onze lezers graag uit zich mee in het debat te storten. Dat kan door met lezersbrieven te reageren op de stukken, maar ook langere bijdragen zijn zeker welkom. Deze mogen bezorgd worden via info@sap-rood.org.

Vandaag geven we het woord aan Leo Tubbax, woordvoerder van NucléaireStopKernenergie.

Van een nieuwe coalitie, met Groen, sp.a / Vooruit en ECOLO er in, verwacht men een nieuwe kijk op de Belgische energiepolitiek. Die politiek, of het gebrek eraan, deed zich sterk voelen onder de vorige regering, met de tandem Marghem /Jambon (MR/ N-VA). Wat met de kernuitstap? De beide rechtse partijen, die vooral de grote industrie willen behagen, hadden een verlenging van 3, daarna 2 reactoren voorzien: de jongste reactoren Tihange 3 en Doel 4, Tihange 1 werd van het verlanglijstje verwijderd. Marghem plaatste nog snel het CRM op de agenda. Het project voorziet de bouw van 3 of 4 nieuwe gascentrales, die de basis van de stroomvoorziening moeten leveren in plaats van de kernreactoren.

Belgische kernreactoren problematisch

Wat werd gevraagd aan ECOLO en Groen vanuit de antinucleaire beweging? Om te beginnen de onmiddellijke sluiting van de scheurreactoren Tihange 2 en vooral Doel 3. Tinne Van der Straeten, onze nieuwe groene minister van energie, kent dit dossier zeer goed: ze pleitte voor de onmiddellijke sluiting van Tihange 2 “tot de uitbater onomstotelijk kon bewijzen dat de reactor veilig is”. Dan ook Doel 1 en Doel 2 sluiten: de uitbating van beide stokoude reactoren is onwettig verklaard door het Grondwettelijk Hof omdat de verlenging van de uitbating niet onderworpen werd aan een publieke impact enquête en omdat ze niet meer voldoen aan de nieuwe eisen rond weerstand tegen aardbevingen. Tihange 1 werd ook verlengd zonder publieke impact enquête en het nieuwe nucleaire containerpark werd toegestaan tegen de wil van de plaatselijke bevolking, onder de route van de vrachtvliegtuigen van de luchthaven Bierset. Het reactorpark in België is in zeer bedenkelijke staat. Daarover geen woord in het regeerakkoord.

Wat staat er dan wel in het regeerakkoord?

Onder de ronkende titel “EEN DUURZAAM LAND” lezen we (p.48) dat de regering “resoluut (sic) kiest voor de herbevestiging van de kernuitstap” met “respect voor de wettelijke uitstapkalender”. MAAR, een rapport onderzoekt tegen eind november 2021 “de bevoorradingszekerheid en de impact op de elektriciteitsprijzen”.  Als er een “onverwacht probleem is met de bevoorradingszekerheid” kan de regering de “wettelijke kalender aanpassen voor een capaciteit tot 2 GW”. Met andere woorden: als ENGIE en EDF erin slagen om de stroomvoorziening in gevaar te brengen, mogen ze twee reactoren verder uitbaten. En dat brengt elke dag zowat 1 miljoen Euro per reactor op voor de uitbaters. (EBITDA). Wat de ingebrachte voorwaarden betreft: die worden duidelijk met een beetje geschiedenis.

Tegen kernenergie is deel van ons DNA

De groene partijen zagen het licht in de strijd tegen atoomenergie en atoomwapens. “Deze strijd is deel van ons DNA” zei Jean-Marc Nollet (Ecolo) me. En de wet op de kernuitstap is het kind van de vorige regeringsdeelname van ECOLO en Groen (toen nog AGALEV) aan de federale regering. Staatssecretaris Deleuze deed zich toejuichen door de antinucleaire beweging. Vele activisten stapten uit de beweging en engageerden zich in de opbouw van de groene partijen, “nu we de wet hebben.”

Slechts een kleine minderheid, de “extreme fundamentalisten”, wou doorzetten. Want geen enkele reactor werd gesloten en art. 9 van de wet hield een achterdeur open voor de elektro-nucleaire industrie: “In geval van bedreiging van de bevoorradingszekerheid inzake elektriciteit, kan de Koning […] de noodzakelijke maatregelen nemen en dit onverminderd de artikelen 3 tot 7 van deze wet, tenzij in geval van overmacht. Dit advies zal inzonderheid betrekking hebben op de weerslag van de evolutie van de productieprijzen op de bevoorradingszekerheid”. De regering kon daarmee de geplande sluitingen ongedaan maken als de uitbaters de stroomvoorziening in gevaar brengen. Wat ENGIE-Electrabel en EDF-Luminus dan ook prompt gedaan hebben: drie reactoren werden verlengd op een louche manier, en daaraan werden dan ook nog belastingvoordelen gekoppeld.

Tweemaal dezelfde steen

Het regeerakkoord opent opnieuw dezelfde achterpoort die al in de Kernuitstapwet werd ingebouwd, in naam van een zeker realisme. Zeer waarschijnlijk zullen ENGIE-Electrabel en EDF-Luminus dezelfde stroom schaarste organiseren die in het verleden al toeliet de verlenging van Doel1, Doel 2 en Tihange 1 af te dwingen, ondanks de slechte staat van deze schrootreactoren. ECOLO en Groen stemden dit regeerakkoord op 3 oktober, in ruil voor enkele ministerportefeuilles. Blijkbaar herinnert men zich niet hoe sterk de groene partijen achteruitgingen na de regeringsdeelname aan Verhofstadt I. Zelfs een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen.

There is no alternative?

Is er een andere optie? Omdat de marktmechanismes er niet slagen de stroomproductie op een sociale en duurzame manier te organiseren, moeten de elektriciteitsproducenten onder democratische controle komen. Een degelijk Plan voor de productie van elektriciteit kan alleen een openbaar initiatief zijn: de nodige kapitalen zijn alleen aanwezig bij ENGIE of EDF en in de staatskas. En deze bedrijven vertikken het sinds 2003 resoluut te investeren in hernieuwbare energiebronnen.  “Het ABVV is van mening dat de socialisatie der grote banken en industriële trusts zich opdringt”. Het is moeilijk het oneens te zijn met de geest van de beginselverklaring van het ABVV (1945).