Voor de planeet en het leven

Onze planeet, onze levens en het leven zelf zijn meer waard dan hun winsten

Verklaring aangenomen door de ecologiecommissie van de 4e Internationale

Het is niet verwonderlijk dat het speciale rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) over de opwarming van de aarde tot 1,5°C bevestigt dat de gevolgen van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering formidabel zijn en onderschat worden, zowel op sociaal- als op milieugebied.

De opwarming van 1°C die we nu al meemaken, veroorzaakt al grote tragedies. Deze geven een idee van wat ons te wachten staat als de opwarming van de aarde niet zo snel mogelijk wordt gestopt. De klimaatramp is niet langer te voorkomen, maar het is nog steeds mogelijk en noodzakelijk om deze zoveel mogelijk te beperken.

Het rapport laat er geen twijfel over bestaan: een opwarming van 2°C zou veel ernstiger gevolgen hebben dan de 1,5°C opwarming die in het Akkoord van Parijs is opgenomen (onder druk van kleine eilandstaten, de minst ontwikkelde landen, wetenschappers en de klimaatbeweging). Alles moet in het werk worden gesteld om ervoor te zorgen dat deze grenswaarde van 1,5°C wordt gerespecteerd.

Het IPCC-rapport schat dat dit een enorme uitdaging, zo niet onmogelijk zal zijn, zelfs met het massale gebruik van ‘negatieve emissietechnologieën’ (TEN’s) en geo-engineering ⁽¹⁾Negatieve emissietechnologieën hebben tot doel koolstof uit de atmosfeer te verwijderen, geo-engineeringstechnologieën worden verondersteld de instroom van zonne-energie in de atmosfeer te beperken.. In het rapport wordt daarom gesproken over een ‘tijdelijke overschrijding’, gevolgd door een afkoeling in de tweede helft van de eeuw, dankzij deze technologieën.

Gevaarlijk scenario

Dit scenario is zeer gevaarlijk. De situatie is zo ernstig dat de tijdelijke overschrijding voldoende zou kunnen zijn om grootschalige en onomkeerbare verschuivingen te veroorzaken, zoals het plotseling breken van grote delen van de ijskappen van Groenland en Antarctica, met als gevolg een zeespiegelstijging van enkele meters. Bovendien zijn deze technologieën voor tovenaarsleerlingen hypothetisch en kunnen hun effecten, onbekend, zeer negatief zijn.

‘Elke ton CO2 die niet wordt uitgestoten, telt mee’, zeggen de wetenschappers. Elke ton telt, inderdaad. Om het klimaat te sparen is het noodzakelijk dat het gebruik van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk en volledig wordt stopgezet. Waarom tellen de experts dan niet de emissies van de productie en consumptie van nutteloze of schadelijke dingen – zoals wapens – of belachelijke scheepvaart die alleen maar dienen om de winsten van multinationals te maximaliseren mee?

Het is mogelijk om een tijdelijk overschrijding van de 1,5°C te vermijden. Dit betekent dat onnodige of schadelijke productie als prioriteit moet worden geëlimineerd en dat de agrobusiness moet worden opgegeven ten gunste van de lokale agro-ecologie. Maar het IPCC laat dit buiten beschouwing. In het vijfde rapport van het IPCC staat het zwart op wit: ‘De modellen gaan uit van volledig functionerende markten en concurrerend marktgedrag’.

De expertise van het IPCC is essentieel voor de beoordeling van het fysieke fenomeen van klimaatverandering. Aan de andere kant worden de stabilisatiestrategieën van het IPCC vertekend door de onderwerping van onderzoek aan de kapitalistische eisen van groei en winst. Het scenario van een tijdelijke overschrijding van 1,5°C met behoud van kernenergie en de inzet van TEN’s en geo-engineering wordt voornamelijk bepaald door deze eisen.

Het IPCC-rapport over 1,5°C zal als basis dienen voor de COP24-onderhandelingen. Deze zijn bedoeld om de kloof te dichten tussen de maximale 1,5°C waartoe in Parijs is besloten en de 2,7-3,7°C die op basis van de huidige nationaal vastgestelde bijdragen wordt verwacht. Maar kapitalisten en hun politieke vertegenwoordigers staan op de rem: er is voor hen geen sprake van om fossiele brandstof in de grond achter te laten; er is geen sprake van breken met het neoliberalisme, geen sprake van socialisatie van de energiesector om de snelst mogelijke overgang naar een 100% hernieuwbaar systeem te plannen met sociale en klimaatrechtvaardigheid. Integendeel: er bestaat een groot risico dat de zeer hypothetische TEN’s als voorwendsel worden gebruikt om de emissiereductiedoelstellingen verder af te zwakken.

Wie telt?

‘Elke ton CO2 die niet wordt uitgestoten, telt mee’. Maar wie telt, op basis van welke sociale prioriteiten, in dienst van welke behoeften, bepaald door wie en hoe? Al een kwart eeuw lang worden de rekeningen bijgehouden door kapitalisten en hun regeringen, in weerwil van echte democratie. Het resultaat is bekend: meer ongelijkheid, meer onderdrukking en uitbuiting, meer vernietiging van het milieu, meer toe-eigening van hulpbronnen door de rijken…. en een grotere bedreiging van het klimaat dan ooit. Het is de hoogste tijd om de spelregels te veranderen.

Een sterke wereldwijde mobilisatie van vakbonden, milieu-, boeren-, feministische en inheemse bewegingen is noodzakelijk en urgent. Het is niet langer genoeg om verontwaardigd te zijn en druk uit te oefenen op beleidsmakers. We moeten opstaan, de gezamenlijke strijd opbouwen, de straat opgaan met miljoenen en tientallen miljoenen mensen, fossiele investeringen blokkeren, landroof en militarisme blokkeren, actief investeren in de ondersteuning van boeren.

Het klimaatvraagstuk is een groot maatschappelijk vraagstuk. Alleen de uitgebuitenen en onderdrukten zijn in staat om antwoorden te geven die in overeenstemming zijn met hun belangen. Ecosocialisme of barbarij dat is de keuze die steeds duidelijker wordt. Laten we het aandurven om uit het kader te stappen. Onze planeet, ons leven, het leven zelf, zijn meer waard dan hun winst!