We publiceren hieronder de verklaring die onze Russische kameraden van de Russische Socialistische Beweging (afdeling in de emigratie) uitbrachten naar aanleiding van een jaar Russische invasie van Oekraïne. We hopen dat dit statement ruime verspreiding vindt.

Over de aard van de oorlog in Oekraïne en de illusies van westerse ‘pacifisten’

Al een jaar lang vermoordt het regime van Vladimir Poetin Oekraïense mannen en vrouwen, stuurt het honderdduizenden Russen de dood in en bedreigt het de wereld met kernwapens in naam van het krankzinnige doel zijn rijk te herstellen.

Voor ons, Russen die zich verzetten tegen Poetins agressie en dictatuur, was het een jaar van afschuw en schaamte over de oorlogsmisdaden die dagelijks in onze naam worden begaan. Op de eerste verjaardag van deze oorlog roepen we iedereen die naar vrede verlangt op om deel te nemen aan demonstraties en bijeenkomsten tegen de invasie van Poetin. Helaas zullen niet alle ‘vredes’-bijeenkomsten die komend weekend plaatsvinden, acties van solidariteit met Oekraïne zijn. Een groot deel van links in het Westen begrijpt de aard van deze oorlog niet en pleit voor een compromis met het Poetinisme. We hebben deze verklaring geschreven om onze kameraden in het buitenland te helpen de situatie te begrijpen en het juiste standpunt in te nemen.

Een contrarevolutionaire oorlog

Sommige westerse schrijvers schrijven de oorlog toe aan oorzaken als het uiteenvallen van de USSR, de ’tegenstrijdige ontstaansgeschiedenis van de Oekraïense natie’ en de geopolitieke confrontatie tussen kernmachten. Zonder het belang van deze factoren te ontkennen, verbaast het ons dat deze opsommingen voorbijgaan aan de belangrijkste en duidelijkste reden voor wat er gebeurt: de wens van het Poetin-regime om democratische protestbewegingen in de hele voormalige Sovjet-Unie en in Rusland zelf te onderdrukken. De inname van de Krim in 2014 en de vijandelijkheden in de Donbas waren een reactie van het Kremlin op de ‘revolutie van de waardigheid’ in Oekraïne, die de corrupte pro-Russische regering van Viktor Janoekovitsj ten val bracht, en op de massale demonstraties van de Russen voor eerlijke verkiezingen in 2011-12 (bekend als de protesten op het Bolotnajaplein).

De annexatie van de Krim was een binnenlandse politieke overwinning voor Poetin. Hij gebruikte met succes revanchistische, antiwesterse en traditionalistische retoriek (en politieke vervolging) om zijn sociale basis uit te breiden, de oppositie te isoleren en van ‘Maidan’ een boeman te maken om de bevolking angst aan te jagen. Maar de populariteitsboost die volgde op de annexatie was van korte duur. Eind 2010 was er sprake van economische stagnatie, een impopulaire pensioenhervorming en ophefmakende onthullingen van het team van Alexei Navalny over corruptie, waardoor de waardering van Poetin weer daalde, vooral onder jongeren. Het land werd overspoeld door protesten en de regerende partij Verenigd Rusland leed een reeks pijnlijke nederlagen bij regionale verkiezingen. Deze context heeft het Kremlin ertoe aangezet alles in te zetten op het behoud van het regime. Het grondwettelijk referendum in 2020 (waarvoor een zelfs voor Russische begrippen ongekende manipulatie nodig was) heeft Poetin feitelijk tot heerser voor het leven gemaakt.

Onder het voorwendsel de covid-19 pandemie in te dammen, werden protestbijeenkomsten uiteindelijk verboden. Er werd een poging gedaan om de buitenparlementaire oppositieleider Alexei Navalny te vergiftigen, wat hij wonderwel overleefde. De volksopstand in de zomer van 2020 in Belarus bevestigde het geloof van de Russische elite dat het ‘collectieve Westen’ een ‘hybride oorlog’ voert tegen Rusland en het land en zijn satellieten aanvalt met ‘kleurenrevoluties’. Natuurlijk zijn dergelijke beweringen niet meer dan een complottheorie.

De sociale en politieke ontevredenheid in Rusland neemt toe door de ongekende sociale ongelijkheid, armoede, corruptie, de beknotting van de burgerlijke vrijheden en de overduidelijke nutteloosheid van het Russische kapitalistische model, dat gebaseerd is op een parasitaire oligarchie die zich de opbrengsten van natuurlijke hulpbronnen toe-eigent. Als er één ding is waar we het ‘collectieve Westen’ de schuld van kunnen geven, is het de jarenlange toegeving aan het Poetinisme, ook in de Oekraïense kwestie. Decennialang hebben Europese en Amerikaanse elites geprobeerd ‘business as usual’ te doen met het Rusland van Poetin, dat een dictatuur heeft laten ontstaan, de rijkdom naar boven heeft herverdeeld en een ongestraft buitenlands beleid heeft gevoerd.

Toegeven aan Poetin leidt niet tot vrede

Het binnenvallen van Oekraïne was een poging van Poetin om zijn Krim-triomf van 2014 te herhalen door een snelle overwinning te behalen, de Russische samenleving rond de vlag te verzamelen met revanchistische slogans, de oppositie definitief te verpletteren en zich als overheerser te vestigen in de post-Sovjetruimte (die Poetins imperialisme beschouwt als deel van ‘historisch Rusland’). Het heroïsche verzet van de Oekraïners heeft deze plannen gedwarsboomd, waardoor de ‘korte, zegevierende oorlog’ uit de dromen van het Kremlin is veranderd in een langdurig conflict dat de Russische economie heeft uitgeput en de mythe van de onoverwinnelijkheid van zijn leger heeft ontkracht. In een hoek gedreven dreigt Moskou de wereld met zijn kernwapens en dringt tegelijkertijd bij Oekraïne en het Westen aan op onderhandelingen.

De retoriek van Moskou wordt nagevolgd door bepaalde Europese en Amerikaanse linkse mensen die zich verzetten tegen wapenleveranties aan Oekraïne (om ‘levens te redden’ en een nucleaire apocalyps te voorkomen). Maar Rusland is niet bereid zich terug te trekken uit de gebieden die het heeft veroverd, een voorwaarde waarover Kyiv en 93% van de Oekraïners niet willen onderhandelen. Moet Oekraïne in plaats daarvan zijn soevereiniteit opofferen om de agressor te paaien, een beleid dat zeer duistere precedenten heeft in de Europese geschiedenis?

Levens redden?

Is het waar dat de nederlaag van Oekraïne, die onvermijdelijk is als de westerse hulp wordt ingetrokken, meer slachtoffers zal helpen voorkomen? Zelfs als we de (vanuit socialistisch perspectief niet voor de hand liggende) logica aanvaarden dat het redden van levens belangrijker is dan het bestrijden van tirannie en agressie, geloven we dat dat niet het geval is.

Zoals bekend heeft Vladimir Poetin aanspraak gemaakt op het gehele grondgebied van Oekraïne en beweert hij dat Oekraïners en Russen ‘één natie’ zijn en dat de Oekraïense staat een historische vergissing is. In deze context zou een staakt-het-vuren het Kremlin alleen maar tijd geven om zijn militaire capaciteit opnieuw op te bouwen voor een nieuwe aanval, onder meer door nog meer Russen (vooral arme en etnische minderheden) in het leger te dwingen. Als Oekraïne zich tegen de invasie blijft verzetten, zelfs zonder wapenleveranties, zal dat leiden tot ontelbare slachtoffers onder Oekraïense soldaten en burgers. En terreur, waarvan we de gruwelijke resten in Bucha en elders hebben gezien, is wat alle nieuwe gebieden die door Rusland in beslag worden genomen te wachten staat.

Multipolair imperialisme

Als Poetin het heeft over het wegwerken van de Amerikaanse hegemonie in de wereld en zelfs over ‘antikolonialisme’ (!), heeft hij het niet over het creëren van een meer egalitaire wereldorde. Poetins ‘multipolaire wereld’ is een wereld waarin democratie en mensenrechten niet langer als universele waarden worden beschouwd en de zogenaamde ‘grootmachten’ vrij spel hebben in hun respectieve geopolitieke invloedssferen. Dat betekent in wezen het herstel van het systeem van internationale betrekkingen dat bestond in de aanloop naar de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Deze ‘dappere oude wereld’ zou een prachtige plaats zijn voor dictators, corrupte functionarissen en extreemrechts. Maar het zou een hel zijn voor arbeiders, etnische minderheden, vrouwen, LHBT’ers, kleine naties en alle bevrijdingsbewegingen.

Een overwinning van Poetin in Oekraïne zou de vooroorlogse status quo niet herstellen, maar een dodelijk precedent scheppen dat ‘grootmachten’ het recht geeft op aanvalsoorlogen en nucleaire kruistochten. Het zou een proloog zijn voor nieuwe militaire en politieke rampen. Waar zou een overwinning van het Poetinisme in Oekraïne toe leiden? Een overwinning van Poetin zou niet alleen de onderwerping van Oekraïne betekenen, maar ook de onderwerping van alle postsovjetlanden aan de wil van het Kremlin. Binnen Rusland zou een overwinning van het regime een systeem in stand houden dat wordt bepaald door de heerschappij van de veiligheids- en fossiele-brandstofoligarchie over andere sociale klassen (vooral de arbeidersklasse) en de plundering van natuurlijke hulpbronnen ten koste van technologische en sociale ontwikkeling.

Daarentegen zou de nederlaag van het Poetinisme in Oekraïne waarschijnlijk een impuls geven aan bewegingen voor democratische verandering in Wit-Rusland, Kazachstan en andere voormalige Sovjetlanden, alsook in Rusland zelf. Het zou te optimistisch zijn om te beweren dat een nederlaag in een oorlog automatisch tot een revolutie leidt. Maar de Russische geschiedenis staat bol van de voorbeelden van militaire tegenslagen in het buitenland die thuis tot grote veranderingen hebben geleid, zoals de afschaffing van de lijfeigenschap, de revoluties van 1905 en 1917 en de Perestrojka in de jaren tachtig. Russische socialisten hebben niets aan een ‘overwinning’ van Poetin en zijn oligarchen. We roepen iedereen die werkelijk vrede wil en nog steeds gelooft in een dialoog met de Russische regering op om te eisen dat ze haar troepen terugtrekt uit de Oekraïense gebieden. Elke oproep tot vrede zonder deze eis is onoprecht.

  • Beëindig de oorlog! Wees solidair tegen de invasie van Poetin in Oekraïne.
  • Stop de dienstplicht! Russen zijn geen kanonnenvoer.
  • Bevrijd Russische politieke gevangenen.
  • Rusland moet vrij zijn!